|
Z
okresu przed I wojną światową nie zachowały się szersze informacje,
dotyczące działalności sportowej ludności żydowskiej w Rzeszowie. W tym
okresie ani prasa, ani też władze nie interesowały się działalnością
sportową rzeszowian, traktując ją jako pomysły fanatyków i dziwaków.
Wzorem dla prób zorganizowania w Rzeszowie żydowskich towarzystw
sportowych była działająca od 1905 roku Resovia. Na funkcjonowaniu
Resovii wzorowali się działacze najważniejszego dla żydowskiej części
mieszkańców Rzeszowa klubu-jakim było Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczne
i Sportowe – Bar Kochba. Powstało ono w wyniku zabiegów podjętych przez
rzeszowskiego adwokata Marka Pelzinga w roku 1910. (wg. Innych
źródeł w 1914 r.). Bar Kochba był niewielkim klubem, który już na samym
początku istnienia ze względu wybuchu wojny musiał zawiesić swoją
działalność. Reaktywował się dopiero w 1920 roku w niepodległej już
Polsce. Nazwę przyjęto od Szymona Bar- Kochby; legendarnego przywódcy
powstania przeciwko Rzymianom w latach 132- 135. Cele członków Bar Kochby
były bardzo ambitne i odwzorowane na działalności Resovii. Nie
ograniczano się do akcji ściśle sportowych, ale także do pokazów i
popisów kulturalnych. Klub prowadził dziewięć sekcji sportowych (piłki
nożnej, boksu, tenisa stołowego, szachową, tenisa ziemnego, kolarską,
kręglarską, gimnastyczną oraz lekkoatletyczną) oraz kółko teatralne i
własną orkiestrę.
10 lipca 1910 roku w „Głosie Rzeszowskim” odnotowano
wzmiankę o meczu piłkarskim między drużynami Bar Kochby i Resovii, w
którym to „rzeszowskie championy” rozgromiły Bar Kochbę 6:1. Mecz odbył
się w ogrodzie miejskim, a drużyna Bar – Kochby wzmocniona była
zawodnikami lwowskiej Hasmoneii. W meczu tym bramki dla Resovii zdobyli:
M.Samołyk (2) oraz, Fedorczyk, Filer, Nowak i Pelc. Honorowego gola dla
Kochby zdobył Koenig. Resovia początkowo była jedynym piłkarskim
partnerem Kochby.
W roku 1911 obie drużyny rozegrały kolejne mecze
pokazowe, w których to zwyciężali znowu piłkarze „rzeszowskich
pasiaków” 3 : 1 i 2 : 1. Po reaktywacji Bar Kochby w roku 1920
żydowscy sportowcy nie mieli swojego stałego boiska. Swoje mecze
rozgrywali początkowo na polach nad Wisłokiem lub podnajmowali boiska
Resovii. Dopiero zakup terenów pod boisko piłkarskie i korty ziemne
pozwolił na rozwój klubu.
Pierwsze prawdziwe boisko piłkarskie (50
arów pow.) żydowskiej Bar Kochby mieściło się na rzeszowskim
Śródmieściu
(róg
dzisiejszych ulic Grodzisko i Króla Leszczyńskiego na popularnej „Baldachówce”).
Centrum przedwojennego Rzeszowa. Nr 45 boisko ŻTGS Bar -
Kochba
Pierwszy powojenny skład Bar
Kochby reprezentowali: Graber, Wentraub, Mundek, Laub, Klarnet, Tauchman,
Herschdorfer, Horowitz, Hawr, Blank, Grunn.
26 czerwca 1921 roku
rozegrano na nowym boisku pierwszy mecz, a rywalem nie mógł być nikt
inny jak Resovia. W meczu tym odnotowano skromne zwycięstwo Resovii 1:0.
Kolejne spotkanie odbyło się już w październiku i po raz kolejny
zwyciężyła doświadczona drużyna „pasiaków” 8:1. Wszystkie dotychczasowe
mecze Bar Kochby z Resovią były spotkaniami pokazowymi. Pierwsze
rozgrywki ligowe zorganizowano w Polsce w roku 1922. Obie rzeszowskie
drużyny znalazły się w podokręgu jasielsko-rzeszowsko –tarnowskim.
19
marca 1922 odbyły się pierwsze rzeszowskie ligowe „derby”. Mecz został
przerwany po 45 minut przy stanie 5:0 dla Resovii. Do drugiej połowy nie
wyszli piłkarze Bar Kochby twierdząc, że jest im „za zimno”!
Według innych źródeł (L. Grzegorczyk, S. Zaborniak) mecz zakończył się wynikiem 10-0
dla Resovii. W składzie Resovii grali w tym czasie: Górski, Małecki, Piątek, Bomer, Walenia, Bobola, Towarnicki, Heublum, Maurer,
Drozd, Opolski. Kolejny
mecz w tym samym roku Resovia wygrała z Bar –
Kochbą 4-1.
Relacja prasowa z meczu Resovia Bar- Kochba | Przegląd
Sportowy 1922 r.
W
roku 1923 Resovia występowała nadal w klasie B w Podokręgu Tarnowskim,
natomiast problemy organizacyjne sprawiły, że drużyna Bar Kochby nie
wystąpiła w rozgrywkach. Od roku 1924 przez kilka kolejnych lat piłkarze
Kochby brali udział w rozgrywkach klasy „B”, tocząc boje z ciągle
niepokonaną Resovią. 1:3 i 0:10 w 1924 r. 0:7 i 0:4 w 1925 r. 2:4 ,2:6,
0:1, 0:2 w 1926 r. 3:4, 0:0 w 1927 r.
W latach 1927-28 zmodyfikowano
rozgrywki ligowe. Resovia awansowała do klasy „A”, a Bar Kochba
rozgrywała swoje mecze w klasie
„B okręgu lwowskiego”. Od tego momentu do pojedynków między rzeszowskimi
drużynami dochodziło tylko przy okazji spotkań towarzyskich.
Taki
pokazowy mecz odbył się 15 kwietnia 1929 roku. Piłkarze Resovii po 45
minutach przegrywali 0:2, ale na druga połowę żydowscy przeciwnicy
kolejny już raz w historii nie wyszli dokończyć meczu motywując to
„padającym deszczem” i „grząskim boiskiem". Podobnie było w meczu
rewanżowym, kiedy to przy stanie 2:1 dla Bar- Kochby sędzia zarządził
rzut karny dla Resovii. Wynikiem tego drużyna Bar- Kochby kolejny,
trzeci już raz w historii zeszła z boiska kończąc derbowy mecz przed
czasem.
W tym samym- 1929 roku piłkarze Kochby pokonali w końcu Resovię, oraz
wygrali turniej drużyn żydowskich Krakowie. Pomimo tych sukcesów okres
ten był początkiem stagnacji piłkarskiej w drużynie Kochby.
Bar-Kochba była największym, ale nie jedynym klubem żydowskim w
Rzeszowie. Osiągnięcia klubu inspirowały żydowskich działaczy do
tworzenia w Rzeszowie kolejnych klubów i sekcji sportowych. Wśród nich
wymienić należy mało znane: Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe
Samson, Nordjach oraz Bnej Syjon. Nie dorównywały one swoimi
możliwościami i potencjałem Bar Kochbie, a ich sukcesem
sportowym była przeważnie „honorowa porażka”.
Żydowsko-Robotniczy Klub
Sportowy Samson, powstał w 1921 roku i skupiał żydowskich i polskich
sportowców głownie z kręgów robotniczych. Swoje mecze sportowcy Samsona
rozgrywali na błoniach przy ul. Lwowskiej oraz na terenach Resovii. W
barwach Samsona grali m.in. Gajger, Reich, Lasota, Dreiangel,
Brondszterte, Pawlak, Szojek, Sapata, Hamek, Wójcik. Pierwszy sezon był
dla klubu bardzo udany i zakończył się awansem z klasy „C” do „B”.
W
1923 roku Samson został pokonany przez Resovię 0:2 i 0:7 i pod koniec
sezonu musiał walczyć o utrzymanie w lidze. W 1926 r. Resovia wygrała także
dwukrotnie, tym razem 4:0 i 3:1. Z czasem problemy finansowe i brak
boiska stały powodem rozwiązania klubu i piłkarze Samsona zasilili
lokalnego rywala Bar- Kochbę.
W 1930 klub brał jeszcze udział w
rozgrywkach klasy „B”, ale już w 1931 nie dokończył udziału w
rozgrywkach mistrzowskich. Zaległości i braki organizacyjne spowodowały,
że Bar- Kochba krążył w między klasą „B” i „C” rozgrywając mecze z
nieliczącymi się drużynami. Sekcja piłkarska istniała dalej, ale
chodziło w tym czasie bardziej o kontynuację i utrzymanie sekcji niż o
wyniki sportowe. Czas stagnacji musiał trwać do czasu, aż klub
uregulował sprawy boiska, na którym piłkarze mogliby rozgrywać swoje
mecze. Głównym celem powołanego 1932 roku zarządu było pozyskanie
terenów pozwalających na prowadzenie normalnej działalności piłkarskiej.
W końcu nieopodal dawnego boiska, udało się nabyć od rodziny Elbaum
ziemię sąsiadującą z ulicą Dekerta. Planowano wybudować na tym terenie
boisko piłkarskie, korty tenisowe, kręgielnie oraz budynek klubowy z
prawdziwego zdarzenia. Planów tych nie udało się jednak zrealizować z
powodu kryzysu gospodarczego oraz zbliżającej się wojny. Zespół
piłkarski uczestniczył w rozgrywkach, ale nie podniósł się już z
kryzysu.
Drużyna piłkarska Bar- Kochby w latach 30-tych
W 1936 roku
drużyna Bar-Kochby przystąpiła do wakacyjnego turnieju o Puchar
Polskiego Krzyża Białego przegrywając z Resovią 1:6 (Riedenbauer 2,
Kalemba 2, Hogendorf, Kotelnicki – dla Resovii, oraz Nerel – dla Kochby),
ale już w następnym roku drużyna piłkarska rozgrywająca swe mecze w
charakterystycznych poziomych pasiakach została rozwiązana.
1
września 1939 roku wybuchła II wojna światowa, a w kilka dni później
do Rzeszowa wkroczyli Niemcy.
Tragiczny los
spotkał wielu sportowców rzeszowskich klubów.
Zginęli m.in.:
Józef Heublum:
piłkarz Bar-Kochby i Resovii,
kapitan drużyny i jeden z najlepszych graczy przedwojennego Rzeszowa.
Zauważony przez działaczy Resovii przeszedł do „rzeszowskich pasiaków”.
W Resovii rozegrał wiele wspaniałych spotkań. Strzelił m.in. dwie bramki
w meczu Resovia -Wisła Kraków (07.07.1922 2:1 dla Resovii). Był
wszechstronnie utalentowanym piłkarzem i pływakiem. Po zakończeniu
kariery piłkarskiej powrócił do Bar-Kochby włączając się w działalność
organizacyjną klubu i zasiadając w Zarządzie Towarzystwa. Zginął, torturowany
przez gestapo
Antoni Grossman:
ur.13.6.1921 w Kolbuszowej,
utalentowany świetnie
zapowiadający się piłkarz Resovii, uczeń rzeszowskiego gimnazjum. W dniu
14 czerwca 1940 r. został przewieziony do obozu w Oświęcimiu w pierwszym
transporcie 728 więźniów - z więzienia w Tarnowie. Oznaczony numerem
obozowym 131. W swoich relacjach byli więźniowie podają, że pełnił
funkcję Arbeitsdiensta (nadzór nad organizacją i przydziałem pracy) w KL
Auschwitz III - Monowitz. Ponury los sprawił, że w piłkę grać musiał
razem z innymi więźniami (piłkarzami Warty Poznań, Wisły Kraków,
Cracovii, Ruchu Chorzów) w obozie oświęcimskim na dziedzińcu między
blokami XV i XVI. Zginął w dniu 3 maja 1945 r. na statku "Cap
Arcona"(zatopionym przez pilotów RAF-u) razem z 7000 tysiącami innych
więźniów.
|
klub